Marshall had in zijn speech al nadrukkelijk gewezen op het belang van economische samenwerking tussen de Europese landen. Het tegenvoorstel van Bevin, de oprichting van een overkoepelende organisatie geleid door Frankrijk, Engeland, de Sovjet-Unie en vier andere Europese landen, die een herstelprogramma moesten ontwerpen, werd door Molotov afgekeurd. Hij verklaarde, dat het Marshall Plan inbreuk zou maken op de soevereiniteit van de Europese landen, een scheiding binnen Europa bevorderde en niet bijdroeg aan het opzetten van een centrale regering van Duitsland. De Sovjet-Unie wees hierom deelname aan het Marshall Plan af, en Molotov verliet de conferentie. De weigering van het Marshall Plan door Oost-Europa en de SU zou in de praktijk net zo goed een deling van Europa betekenen, namelijk in landen die Marshallhulp accepteerden en landen die weigerden. 
De door Molotov aangevoerde motieven om af te zien van deelname aan het Marshall Plan waren echter maar een deel van de waarheid; er waren namelijk tevens een aantal achterliggende redenen, waarom de Sovjet-Unie afzag van deelname. Ten eerste kon de Sovjet-Unie niet instemmen met het vrijgeven van de door de Verenigde Staten geëiste economische en financiële cijfers; de cijfers van de landbouwproductie werden al jarenlang vervalst; "openbaring daarvan zou een groot gezichtsverlies betekenen en misschien zelfs binnenlandse onrust veroorzaken". Bovendien zou het bekend worden van de zwakke economische situatie van de Sovjet-Unie strategisch gezien nadelig uit kunnen pakken. 

Aanvankelijk werden Tsjecho-Slowakije en Polen nog aangemoedigd om, ondanks dat de Sovjet-Unie zich had teruggetrokken uit de onderhandelingen, de besprekingen te blijven bijwonen; zij konden zo de Westerse plannen dwarsbomen en proberen nog meer landen van hun gelijk te overtuigen.
Plotseling besloot de Sovjetleiding, dat deelname van de Oost-Europese landen toch niet in het belang van de Sovjet-Unie was. Omdat de Sovjet-Unie grote invloed bezat in heel Oost-Europa en de Oost-Europese landen niet volledig op Westerse steun aangewezen wilden zijn, moesten Tsjecho-Slowakije en Polen uiteindelijk de plannen wijzigen en de toezegging voor deelname aan de vervolgbesprekingen intrekken. De politieke druk, die, zo wisten alle partijen, zo nodig ondersteund zou worden door tankdivisies, bleek te sterk voor de Oost-Europese landen.